-
In
de militaire luchtvaart worden vliegtuigen en helikopters aangeduid
met letters (1), met namen
(2), de basis regel (3)
, met vliegtuig fabrikant aanduidingen (4),
met productie aanduidingen (5),
met land aanduidingen (6) en
natuurlijk de vele uitzonderingen (7).
1. Vliegtuig aanduidingen met letters
Vliegtuig aanduidingen met letters zien we vooral bij Amerikaanse
en Russische vliegtuigen. Vooralsnog beperk ik me tot de Amerikaanse
vliegtuigen. Het is eerst belangrijk om de verschillende letters uit
te leggen (1.1) waarna dubbele letters kunnen worden uitgelegd.
1.1 Enkele letters
De enkele letters die worden gebruikt zijn:
A
Een "A" staat voor "Attack" wat staat voor aanvalsvliegtuig
of helikopter. Voorbeeld: A-10
B
Een "B" staat voor "Bomber" wat staat voor bommenwerper.
Voorbeeld: B-1
C
Een "C" staat voor "Cargo" wat staat voor vrachtvliegtuig.
Voorbeeld: C-5
E
Een "E" staat voor "Electronic" wat staat voor
elektronische oorlogvoering. Voorbeeld E-2
F
Een "F" staat voor "Fighter" wat staat voor gevechtsvliegtuig.
Voorbeeld: F-16
Het dubieuze is dat dit helaas niet altijd het geval is. De F-117
bijvoorbeeld is officieel geen fighter maar een aanvalsvliegtuig.
H
Een "H" staat voor "Helicopter" wat staat voor
Helikopter. Voorbeeld: H-3
K
Een "K" wordt gebruikt om aan te duiden dat het een tankervliegtuig
is. "K" vliegtuigen worden meestal aangeduid met "KC"
omdat ze ook vracht kunnen vervoeren. Voorbeeld: KC-135
L
Een "L" staat voor "Cold weather". Voorbeeld:
LC-130
M
Een "M" kan staan voor "Mine" wat staat voor mijnenveger.
Daarnaast wordt het ook gebruikt om speciale vliegtuigen mee aan te
duiden. Voorbeeld: MH-53 en MC-130
O
Een "O" staat voor "Observation" wat staat voor
observatievliegtuig. Voorbeeld: O-37
P
Een "P" staat voor "Patrol" wat staat voor patrouillevliegtuig.
Voorbeeld: P-3
Q
De "Q" staat voor "drone" wat staat voor onbemand
met de toepassing om te worden afgeschoten ter oefening van bijvoorbeeld
luchtafweergeschut. Voorbeeld QF-4
R
Een "R" staat voor "Reconnaissance" wat staat
voor verkenningsvliegtuig.
S
Een "S" staat voor "Submarinel" wat staat voor
een vliegtuig met een onderzeebootbestrijdingsmissie. De "S"
kan ook staan voor "Sea" en kan worden gebruikt om de 1e
letter te vervangen (een 2e letter is dan vereist). Daarnaast wordt
de "S" in de Verenigde Staten ook gebruikt om aan te duiden
dat het een export versie is. Voorbeeld: S-70.
T
Een "T" staat voor "Training" wat staat voor opleidingsvliegtuig.
Voorbeeld: T-1
U
Een "U" staat voor "Utility". Voorbeeld: U-2
en UH-60
V
Een "V" staat voor "Staf". Het wordt gebruikt
om staf vliegtuigen mee aan te duiden. Voorbeeld: VC-25
X
Een "X" staat voor "Research". Het wordt gebruikt
om nieuwe vliegtuigen of experimentele vliegtuigen mee aan te duiden.
Voorbeeld: X-45
Y
Een "Y" heeft geen verklaring. Het wordt gebruikt om prototype
vliegtuigen mee aan te duiden. Voorbeeld: YF-17
1.2 Dubbele letters
Vele militaire vliegtuigen hebben dubbele letters voor hun aanduiding.
Dit zijn dan 2 letters met de betekenis zoals hierboven is beschreven.
De eerste letter geeft de modified mission aan. Een luchtvaarttuig
kan slechts 1 modified mission hebben. De meest voorkomende zijn:
CH
De "CH" combinatie wordt veel gebruikt en staat over het
algemeen voor Cargo Helicopter. Wat betekent Vrachthelikopter. Voorbeeld:
CH-47
EA
De "EA" combinatie wordt gebruikt om aan te geven dat het
vliegtuigen zowel elektronische oorlogvoering als aanvallen kan uitvoeren.
Voorbeeld: EA-6,
EA-18
FA
De "FA" combinatie wordt eigenlijk alleen gebruikt bij de
Amerikaanse Marine en geeft aan dat het vliegtuig zowel gevechtsmissies
als aanvalsmissies kan uitvoeren. Voorbeeld: F/A-18
KC
De "KC" combinatie wordt gebruikt bij tankervliegtuigen.
Voorbeeld KC-135,
KC-707
MH
De "MH" combinatie wordt weinig gebruikt maar geeft aan
dat het een helikopter is voor mijnbestrijding. Voorbeeld: MH-53
OA
De "OA" combinatie geeft aan dat het een observatie en aanvalsvliegtuig
is. Deze term zien we veelal bij vliegtuigen die opereren in Latijns-Amerika.
Voorbeeld OA-37
SH
De "SH" combinatie geeft aan dat het een helikopter is voor
onderzeebootbestrijding. Voorbeeld SH-60.
De HH-60 bestaat bijvoorbeeld ook maar dit is dan weer een versie
die alleen vanaf vliegdekschepen wordt gebruikt. De VH-60 bestaat
ook weer en geeft aan dat het een H-60 helikopter is die is gemodificeerd
voor het vervoeren van staf (VIP) functionarissen.
1.3 Cijfer
Nadat we de letters hebben behandeld komen we aan bij het cijfer.
Veelal is dit een "logische" opvolging van het ontwerpnummer.
Zo kwam na de A-1 de A-2 en volgde dit op tot de A-6. Bij straaljagers
zien we ook een enigszins logische opbouw. Bepaalde types zoals de
F-17 hebben niet bestaan. Wel de YF-17 die het prototype was voor
de hedendaagse F-18 (F/A-18). Daarnaast duiden de Amerikanen nieuwe
bommenwerpers aan met B-1, B-2 en B-3, terwijl eerder al de B-57 bestond.
1.4 Letters en een naam
Nu we de letters (de functie en het zoveelste vliegtuig weten kunnen
we het vliegtuig een naam gaan geven. NAVO vliegtuigen worden als
ze geen naam hebben aangeduid met een naam. Deze naam staat achter
de letters, niet ervoor! De naam die wordt gegeven kan een betekenis
hebben maar is niet noodzakelijk. Voorbeelden: Fighting Falcon, Chinook,
Sea Dragon, Raptor.
NAVO landen geven luchtvaartuigen van niet-NAVO landen ook een naam.
Voorbeeld: de MiG-29 wordt door de NAVO aangeduid als Fulcrum. Dit
is niet de officiële benaming die de Russische fabrikant heeft
gegeven.
Extra
- Amerikaanse gevechtshelikopters hebben meestal de naam van een Amerikaanse
Indianenstam: Apache,
Kiowa,
Comanche
- Amerikaanse gevechtsvliegtuigen hebben meestal de naam die overeenkomt
met een roofvogel: Raptor, Eagle
Opmerkingen:
- Amerikaanse vliegtuigen worden aangeduid op basis van hun functie.
Aan de naam kunnen we dus nooit opmerken van welke fabrikant het luchtvaarttuig
is.
1.5 Versie
Wanneer een vliegtuig nieuw wordt ontworpen wordt het aangeduid door
achter het cijfer een "A" te plaatsen in het geval van er
maar 1 uitvoering/configuratie is. Voorbeeld: F-22A Raptor.
Wanneer er meerdere uitvoeringen zijn kan dit al vanaf het begin worden
vastgelegd. Voorbeeld:
F-35A: voor gebruik vanaf vliegbases
F-35B: voor gebruik met V/STOL capaciteiten
F-35C: voor gebruik vanaf vliegdekschepen
Over het algemeen wordt de letter "A" toegekend aan de eerste
vliegtuig versie. Wanneer het vliegtuig kan worden opgesplitst in
een 1-zitter en een 2-zitter wordt dit duidelijk gemaakt via de aanduiding;
1-ziter F-16A en 2-zitter F-16B.
Wanneer in een later tijdbestek grondige updates die het vliegtuig
dusdanig veranderen wat betreft zijn capaciteiten kan de aanduidingen
worden veranderd naar bijvoorbeeld F-16C of F-16D. En misschien weer
later naar F-16E of F-16F. Zo is bijvoorbeeld de:
F/A-18A Hornet de eerste versie (1-zits)
F/A-18B Hornet de eerste versie (2-zits)
F/A-18C Hornet de tweede versie (1 zits)
F/A-18D Hornet de tweede versie (2-zits)
F/A-18E Super Hornet de derde versie (1-zits)
F/A-18F Super Hornet de derde versie (2-zits)
Daarnaast is het helaas niet zo logisch dat de letters zich altijd
in alfabetische volgorde opvolgen. Na de C-130H Hercules kwam de aanduiding:
C-130J Super Hercules.
Ook kan het zomaar zijn dat een volgende letter een ander vliegtuig
is. Zo is de F-15D een 2-zits lucht-lucht verdedigingsjager en is
de F-15E een 2-zits lucht-grond jager.
2. Vliegtuig aanduidingen met namen
Europese vliegtuigen worden in tegenstelling tot hun Amerikaanse tegenhangers
over het algemeen niet aangeduid met letters maar met namen. Uit deze
namen kunnen we niet afleiden wat de missie en de capaciteiten van
het vliegtuig zijn. Voorbeeld: Tornado, Eurofighter, Alpha Jet.
De types die wel worden aangeduid met letters refereren vaak naar
de fabrikant.
3. Basis regel
Zoals in 1.2 is vermeldt kan een vliegtuig een modified mission hebben.
De eerste gegeven letter is dus het hoofddoel waarvoor het vliegtuig
is ontworpen. Hier zit nog een gebruik aan vast. Wanneer een vliegtuig/helikopter
wordt ontworpen kan dit een algemeen type zijn of een specifiek militair
type. Wanneer we een gewone helikopter nemen van de Amerikaanse vliegtuigfabrikant
Sikorsky dan hebben we vaak een helikopter die primair commercieel
is ontworpen. Hierbij wordt de aanduiding "S-"gebruikt.
Voor militaire doeleinden krijgt de helikopter de aanduiding "H-".
Wanneer we dan een militaire helikopter willen kopen hebben we de
keus uit verschillende versies: Landmacht versie, Marine versie, Politie
versie, Ambulance versie etc. Hierbij worden extra letters gebruikt.
Van oorsprong heeft Sikorsky de S-60 helikopter. De militaire versie
is de H-60. De landmacht versie is de UH-60. De marine versie is de
SH of HH-60. De VIP versie is de VH-60 etc. etc.
Dit verschil in aanduidingen zien we overal voorkomen. Eurocopter
ontwikkelde de SA330 Puma. Toen deze helikopter door veel strijdkrachten
werd gekocht is men de aanduidingen gaan veranderen op 2 manieren.
"SA" geeft de commerciële versie aan, "AS"
de militaire versie. Daarnaast is de eerste letter (een 3) een aanduiding
dat de helikopter commercieel is. Voor militaire doeleinden wordt
de letter "5" gebruikt. De SA 330 wordt nu militaire aangeduid
als AS 532. Daarnaast kan het nog zo zijn dat een land een vliegtuig
type heeft gekocht voor de invoering van deze benamingwijziging. Hierdoor
zien we onder andere dat de Spaanse Luchtmacht beschikt over een S-76
helikopter en de Franse Landmacht over een SA 330 Helikopter.
Daarnaast kan het zo zijn dat wanneer de helikopter voor de export
wordt aangeboden de benaming nog een keer wordt gewijzigd. Bij de
H-60 familie helikopters van Sikorsky wordt de S-70 aanduiding gehanteerd
voor export. De Russen gebruiken hier tevens ook andere aanduidingen.
4. Vliegtuig fabrikant aanduidingen
Wanneer we dan denken dat we het allemaal wel hebben gehad is er echter
nog een toevoeging. Commerciële vliegtuigen maar ook vele militaire
vliegtuigen worden vaak aangeduid op basis van de fabrikant. Er is
een algemene regel die het onderscheidt tussen wanneer de letters
een functie aangeven van het vliegtuig of verwijzen naar de fabrikant
(4.1). Fabrikant aanduidingen
kunnen verwarrend zijn (4.2).
4.1 Algemene regel
Een algemene regel is dat wanneer er een streepje "-" wordt
gebruikt tussen de letter en het cijfer dit aangeeft dat de letter
een functie aangeeft en niet de fabrikantnaam afkorting. Hierbij dienen
de letters voor het streepje "-" enkel uit hoofdletters
te bestaan. Voorbeelden:
- NH90 (NATO Helicopter Industries).
- F100 (Fokker 100)
- A300 (Airbus 300)
- C172 (Cessna 172)
4.2 Fabrikant aanduidingen
Een daarop volgende regel is dat een functie van een vliegtuig zoals
beschreven in 1.1 alleen met hoofdletters wordt aangeduid. Combinaties
van hoofdletters en kleine letters waarbij toch een "-"
wordt gebruikt verwijzen naar de fabrikant en niet naar de functie
van het vliegtuig.
De letters die worden gebruikt door vliegtuigfabrikanten zijn:
A
De "A" wordt gebruikt door de Europese vliegtuigfabrikant
Airbus. Airbus vliegtuigen worden aangeduid op de manier: A310,
A330.
Hierbij valt op dat er geen "-" aanwezig is tussen de letter
en de cijfers.
An
De "An" combinatie wordt gebruikt door de Russische vliegtuigfabrikant
Antonov. Antonov maakt geen verschil in aanduiding tussen commerciële
en militaire vliegtuigen.
B
De "B" wordt gebruikt door de Amerikaanse vliegtuigfabrikant
Boeing. Boeing vliegtuigen worden aangeduid op de manier: Boeing
737, Boeing
767. Daarnaast mag dit worden afgekort als B737 en B767. Net als
bij Airbus is er geen "-" aanwezig tussen de letter en de
cijfers. Men kan ook het serienummer hierin verwerken. Voorbeeld:
Een Boeing 737-800 serie wordt afgekort als B738.
C
De "C" wordt gebruikt door de Amerikaanse vliegtuigfabrikant
Cessna.
De "C" is ook een nieuwe term die wordt gebruikt voor Chinese
vliegtuigen. Momenteel is er slechts 1 groot Chinees passagiersvliegtuig
dat nog alleen wordt gebruikt voor commerciële doeleinden. De
letter "C" kan dus worden verwaarloosd en worden beschouwd
als de "C" in gebruik bij de Amerikanen. De "C"
is overigens gekozen als de logische opvolger van de A (Airbus), B
(Boeing), C (China).
ERJ
De "ERJ" combinatie wordt gebruikt door de Braziliaanse
vliegtuigfabrikant Embraer. Embraer maakt geen verschil in aanduiding
tussen commerciële en militaire vliegtuigen.
G
De "G" wordt gebruikt door de Amerikaanse vliegtuigfabrikant
Gulfstream. Gulfstream maakt geen verschil in aanduiding tussen commerciële
en militaire vliegtuigen.
Il
De "Il" combinatie wordt gebruikt door de Russische vliegtuigfabrikant
Ilyushin. Ilyushin maakt geen verschil in aanduiding tussen commerciële
en militaire vliegtuigen.
Ka
De "Ka" combinatie wordt gebruikt door de Russische helikopterfabrikant
Kamov. Kamov maakt geen verschil in aanduiding tussen commerciële
en militaire helikopters.
MiG
De "MiG" combinatie wordt gebruikt door het Russische vliegtuigontwerpbureau
Mikoyan-i-Gurevich.MiG vliegtuigen worden gefabriceerd door verschillende
bedrijven maar voeren altijd de naam MiG. Tegenwoordig luidt de naam
van het ontwerpbureau: "Russian Aircraft Corporation MiG",
of afgekort als "RSK MiG".
Mi
De "Mi" combinatie wordt gebruikt door de Russische vliegtuigfabrikant
Mill. Mill maakt geen verschil in aanduiding tussen commerciële
en militaire vliegtuigen.
Tu
De "Tu" combinatie wordt gebruikt door de Russische vliegtuigfabrikant
Tupolev. Tupolev maakt geen verschil in aanduiding tussen commerciële
en militaire vliegtuigen.
LET OP: Het gebruik van hoofdletter en kleine letter zijn vastgelegd
door de fabrikant. Zoals ze hier staan aangegeven zijn de Officiële
benamingen! Media geeft dit helaas vaak verkeerd aan waardoor dus
de naam onjuist is.
5. Productie modellen
"Volgt Later"
6. Land aanduidingen
"Volgt Later"
7. Uitzonderingen
Zoals eerder vermeldt geeft deze pagina slechts een uitleg van moderne
militaire vliegtuigen aanduidingen. Waren er eerder alleen al ruim
86 vliegtuigfabrikanten in de Verenigde Staten en nog vele honderden
anderen wereld wijd, is dit aantal gereduceerd tot bijvoorbeeld nog
een handvol gigantische luchtvaartbedrijven in de VS (Boeing, Lockheed-Martin,
Northrop-Grumman, Textron company).
Alle vliegtuigfabrikanten die eerder bestonden en waarvan sommige
vliegtuigen nog tot op heden van vliegen gebruiken allen een bepaalde
afkorting voor hun vliegtuigen.
Zo is er de Lockheed L-1011,
Brequet Br
1150, de WW2 P-40
en de Messerschmit vliegtuigen. De Fokker vliegtuigen mogen ook worden
afgekort tot F27,
F50
en F70.
Om deze pagina duidelijk te houden voor elke bezoeker ongeacht zijn
kennis, zijn deze vliegtuigbenamingen hier niet in opgenomen.
|